به گزارش مشرق، مهدی نصیری امشب در دومین جلسه بزرگداشت سید شهیدان اهل قلم، شهید مرتضی آوینی، با موضوع «آوینی، متفکر دوران گذار» که در دانشگاه علوم اسلامی رضوی در حرم مطهر برگزار شد، گفت: ما درباره فردی صحبت می‌کنیم که سیری از ظلمات به نور داشته، فردی که ایمان و عقیده خود را با تحقیق انتخاب کرد.

بیشتر بخوانید:

لحظه شهادت سید مرتضی آوینی+فیلم

ده نمکی: برخی‌ها به اسم آوینی و برضد اهدافش فیلم می‌سازند

وی با اشاره به سیر تغییر تفکر شهید آوینی، بیان کرد: در جوانی وارد عوالم روشنفکری در دانشگاه هنر و به مرور دچار تحول در تفکر خود شد و با انقلاب امام خمینی (ره) این تحول گسترده‌تر و با پیروزی انقلاب اسلامی، تفکرات غرب‌گرایانه او کاملاً تغییر کرد.

مدیرمسئول و سردبیر اسبق روزنامه کیهان، شخصیت شهید آوینی را دارای دو وجه برشمرد و افزود: یکی هنرمندی وی و دیگری متفکر و حکیم بودن اوست، او در مقوله غرب‌شناسی حکیم بود؛ بسیاری از خواص ما، هنوز توجه لازم به این وجه شخصیتی وی را ندارند و تنها دید هنری به او دارند.

نصیری ادامه داد: ما مستندساز و هنرمند خوب داریم، اما متفکر زمان‌شناس و غرب‌شناس نداریم، در این زمینه به شدت خلأ وجود دارد؛ در روایات اسلامی توصیه به زمان‌شناسی شده‌ایم تا مورد هجوم اشتباهات قرار نگیریم و اینکه حق‌شناسی ما کمال نمی‌یابد، مگر اینکه گمراهی و باطل‌شناسی هم داشته باشیم.

وی با اشاره به مفهوم زمان‌شناسی، تبیین کرد: باید در هر دوره‌ای از زمانه، عوامل تأثیرگذار را در ابعاد مختلف بشناسیم، به خصوص در روزگار ما که با تمدن غرب مواجه هستیم، تمدنی که در همه جا نفوذ کرده و  روز به روز هم شتاب بیشتری می‌گیرد؛ در دوره ما ضلالت، مسلط است و همه فرهنگ‌ها را اسیر خودش می‌کند، تجدد مدرنیسم و تمدن غرب است.

نصیری با بیان عمق زمان‌شناسی آوینی، تأکید کرد: آوینی هم زمان‌شناس بود، هم تأثیرگذارترین موضوع زمان یعنی غرب را می‌شناخت؛ امروز دو تحلیل از زمانه داریم، یک صد سال اخیر ما، از یک سو، زمانه‌ای تکامل یافته و رو به رشد است لااقل در مقوله‌های مادی و معیشتی که در کتاب‌هایی در حوزه علل پیشرفت غرب و عقل ماندگی مسلمین هم به آن پرداخته می‌شود؛ از سوی دیگر تحلیل داریم که رنسانس منشأ یک تمدن منحط بوده و انحطاط در این عصر را به وجود آورده که در اشعار اقبال لاهوری هم آن را می‌بینیم، متأسفانه امروز بسیاری از ما هنوز به همین دیدگاه ۷۰ سال پیش اقبال هم نرسیده‌ایم.

وی متذکر شد: اما دیدگاه آوینی به تحولات زمانه و تمدن غرب که مؤثرترین پارامتر دوران بود، چندین محور اصلی از دیدگاه این شهید بزرگوار داریم، در نگاه رایج غربی به عنوان شروع تاریخ بشری با کودکی و جهالت ترسیم می‌شود؛ همچنین پس از مدرنیته تفکر انکار خداوند غلبه یافت، تا پیش از آن مشرکان بسیاری داشتیم، اما کافر و دهری مسلکان در اقلیت بودند، آوینی سیر تمدن را به آسمان مرتبط نمی‌داند.

وی با اشاره به تفکر اسلامی در چگونگی شکل‌گیری تمدن بشری، عنوان کرد: معتقدیم که بشریت با حضرت آدم آغاز شد و ایشان به علم اسما خداوند مجهز بودند و تمامی علوم لازم بشری را دارا بودند و همین نقطه آغاز تمدن شد، پس جهالت و عصر حجری وجود نداشته است.

نصیری در تأیید این تفکر، افزود: تا دوران مدرن یعنی ۲۰۰ سال پیش که عصر ماشین نام گرفت، نوسانات تمدنی بسیار اندک است، کشاورزی و تأمین سایر نیازهای بشری از اوایل خلقت تا آن زمان تغییرات اندکی داشته است.

نصیری با طرح این سؤال که چرا در تمدن مدرن به عقل بریده از وحی، اصالت داده می‌شود؟ چنین پاسخ داد: این یک انحراف از مسیر تمدنی پیامبران است، اگر این پیشرفت‌ها در مسیر تمدن صحیح بود، پیامبران آن را به ما می‌دادند، انبیای الهی این تمدن را در مدار مصلحت بشر نمی‌دانستند و بحران‌های امروز را می‌دیدند؛ آوینی سیر خطی تمدن بشری را رد می‌کند و تجربی بودن تمدن را نیز، او تمدن را دریافتی از پیامبران می‌داند.

وی با اشاره به بخش دیگری از تفکرات شهید آوینی، اظهار داشت: به گفته شهید آوینی، انبیای ما علم را برای تفسیر عالم می‌خواستند، اما فرانسیس بیکن می‌گوید که علم را باید برای تغییر عالم بخواهیم؛ شهید آوینی گفت: «علم معطوف به قدرت نیست بلکه معطوف به خشیت است؛ غرب به دنبال قدرت‌طلبی»، تأکید بر ریاضیات و برخی علوم دیگر برای تأمین کادرهای لازم برای توسعه یافتگی خود را دارد».

نصیری با گلایه از سیستم آموزشی مدارس، بیان کرد: متأسفانه در نظام آموزشی ما، خدا مسکوت گذاشته می‌شود به جز در دو درس قرآن و دینی؛ در سایر درس‌ها هیچ اشاره‌ای به نقش خداوند نمی‌شود؛ راجع به تکنولوژی‌های مدرن خواص ما هنوز هم می‌گویند که بسته به چگونه استفاده ما از این ابزارها، مسئله‌ای ندارد.

 او در رد این تفکر بیان کرد: شهید آوینی تکنولوژی را یک ابزار جهت‌دار می‌داند، مثلاً حیات وحش ما نابود شد، به دلیل ابزارهای سهل‌الوصولی که ساخته شد برای بهره‌کشی بی‌حد و مرز از حیات دنیا و حالا حیوانات بسیاری منقرض می‌شوند؛ درحالی که با علوم انبیای ما، انسان‌های حریص اگر می‌خواستند هم با تیر و کمان نمی‌توانستند تعداد حیوانات زیادی شکار کنند.

وی افزود: شهید آوینی می‌گوید که این ابزارها جهت‌دار هستند و اقتضایی دارند که انسان را اسیر خودشان می‌کنند؛ شهید آوینی، تمدن جدید فاستوسی می‌خواند! فاستوس یک شخصیت یونان باستان بود که قدرت بی‌پایان می‌خواسته و شیطان به او می‌گوید برای چنین قدرتی باید روحش را به شیطان بفروشد و این مثالی کامل برای تمدن افسارگسیخته مدرن است.

مدیرمسئول سابق روزنامه کیهان با اشاره به اینکه شهید آوینی، سینما را تأثیرگذارترین وسیله فرهنگی نمی‌دانست، افزود: وی می‌گفت که اگر سینما بهترین ابزار بود، پیامبران با دوربین مبعوث می‌شدند؛ بشر جدید در تقابل زمین و آسمان، زمین را انتخاب کرده و در تقابل انسان و خدا، طرف خودش را گرفته؛ این بار جاهلیت تئوریزه شده و عصر خرافه‌گرایی شروع شده است.

سردبیر اسبق روزنامه کیهان در پایان یادآور شد: سید شهیدان اهل قلم، سقوط تمدن غرب را قریب‌الوقوع می‌دانست و این را براساس سنت‌های الهی در قرآن کریم می‌گفت، در قرآن آمده که وقتی زمین زینت خود را برگرفت و چشم‌نواز شد و اهل زمین خیال کردند که حالا مسلط بر آن شده‌اند، در این شرایط اوج ثروت و قدرت بشر، مرحله سقوط آن‌ها و عذاب الهی خواهد رسید؛ انقلاب اسلامی در دید آوینی، مرحله‌گذاری از تمدن غرب به انقلاب مهدی (عج) است و خود انقلاب اسلامی را منشأ تحول در اذهان بشری می‌داند تا روزی که ظهور اتفاق می‌افتد.